Definitie van klasse I
De inrichtingen waar gebruik wordt gemaakt van ioniserende stralingsbronnen, worden ingedeeld overeenkomstig artikel 3 van het koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen (algemeen reglement).
Regelgevingskader voor nucleaire installaties
Deze pagina geeft een overzicht van de regelgeving inzake veiligheid en stralingsbescherming voor nucleaire installaties (klasse I inrichtingen) die tot de bevoegdheid van het FANC behoren. Naast deze "nucleaire" regelgeving is er:
- De regelgeving voor het beheer van radioactief afval door NIRAS,
- De regelgeving met betrekking tot het nationaal noodplan (koninklijk besluit van 1 maart 2018), bevoegdheidsdomein van de FOD Binnenlandse Zaken,
- De regelgeving m.b.t. de klassieke industriële veiligheid (welzijn op het werk, basisnormen voor brandbeveiliging, enz.),
- Alsook de regionale milieuwetgeving.
De volgende teksten vormen de basis van het regelgevingskader dat tot de bevoegdheid van het FANC behoort en van toepassing is op de nucleaire installaties:
| 15/04/94 FANC-wet | Wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (ook bekend als de "FANC-wet"). |
| 20/07/01 ARBIS | Koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen. |
| 30/11/11 KBVVKI | Koninklijk besluit van 30 november 2011 houdende veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties |
De "FANC-wet" creëert de veiligheidsautoriteit, het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, en biedt de wettelijke basis voor de koninklijke besluiten die in toepassing van deze wet worden uitgevaardigd, hoofdzakelijk het ARBIS en het KBVVKI voor kerninstallaties.
In de eerste plaats zet het ARBIS de Europese Richtlijn 2013/59/EURATOM van de Raad van 5 december 2013 tot vaststelling van de basisnormen voor de bescherming tegen de gevaren verbonden aan de blootstelling aan ioniserende straling, en houdende intrekking van de Richtlijnen 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom en 2003/122/Euratom om, terwijl het KBVVKI meer gericht is op de omzetting (van de verplichtingen van de exploitanten) van de Richtlijn 2009/71/EURATOM VAN DE RAAD van 25 juni 2009 tot vaststelling van een communautair kader voor de nucleaire veiligheid van kerninstallaties (zoals gewijzigd bij Richtlijn 2014/87/EURATOM van 8 juli 2014). Het KBVVKI is gebaseerd op de WENRA-publicaties.
1. ARBIS
Het ARBIS beschrijft met name het vergunningsproces voor de nucleaire installaties en de algemene principes van de stralingsbescherming.
Voor nucleaire installaties (klasse I-inrichtingen) zijn de belangrijkste artikelen/secties in het ARBIS:
|
De recente belangrijke wijzigingen van het ARBIS hadden betrekking op:
- De volledige herziening van de Fysische controle: koninklijk besluit van 6 december 2018 tot wijziging van het KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, voor wat betreft de fysische controle en betreffende Bel V;
- Herziening van artikel 6 (Vergunningsprocedure voor inrichtingen van klasse I): Koninklijk besluit van 29 mei 2020 tot wijziging van het koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, voor wat betreft het vergunningsstelsel van de inrichtingen van klasse I en het koninklijk besluit van 27 oktober 2009 tot bepaling van de bedragen en de betalingswijze van de retributies geheven met toepassing van de reglementering betreffende de bescherming tegen ioniserende straling;
- Diverse wijzigingen met het oog op de omzetting van Richtlijn 2013/59/EURATOM (BSS): koninklijk besluit van 20 juli 2020 tot wijziging van het koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen en houdende de gedeeltelijke omzetting van richtlijn 2013/59/EURATOM van 5 december 2013 tot vaststelling van de basisnormen voor de bescherming tegen de gevaren verbonden aan de blootstelling aan ioniserende straling, en houdende intrekking van de Richtlijnen 89/618/EURATOM, 90/641/EURATOM, 96/29/EURATOM, 97/43/EURATOM en 2003/122/EURATOM en de opslag buiten gebouwen van radioactieve stoffen.
2. KBVVKI
In hoofdstuk 2 van het KBVVKI worden de algemene nucleaire veiligheidseisen beschreven die van toepassing zijn op alle inrichtingen van klasse I, voor de volgende veiligheidskwesties:
|
Het KBVVKI is in essentie gebaseerd op de referentieniveaus van WENRA- RHWG, in de versie 2006-2008 voor de eerste editie van het KBVVKI (30/11/2001).
Hoofdstuk VI over de "Buitenbedrijfstelling", dat van toepassing is op installaties in deze fase van hun levensduur, werd in het KBVVKI opgenomen door het koninklijk besluit van 10 augustus 2015. Deze sectie is gebaseerd op de publicatie van WENRA-WGWD van 2008.
De Nucleaire Veiligheidsdoelstelling, ingevoerd door Richtlijn 2014/87/EURATOM werd opgenomen (artikelen 3/1 en 3/2) in het KBVVKI door het koninklijk besluit van 9 oktober 2018. De Nucleaire Veiligheidsdoelstelling is in wezen vergelijkbaar met de “Verklaring van Wenen”, die na het ongeval in Fukushima-Daichi in februari 2015 werd aangenomen door de partijen bij het Verdrag inzake nucleaire veiligheid (IAEA).
Bepaalde bepalingen met betrekking tot de interface veiligheid-beveiliging werden in het KBVVKI opgenomen door het koninklijk besluit van 2 juni 2021. Deze bepalingen werden overgenomen uit de WENRA-publicatie "Report on Interfaces between Nuclear Safety and Nuclear Security" (april 2019).
Ter aanvulling van hoofdstuk 2 bevat het KBVVKI verschillende hoofdstukken die gericht zijn op specifieke installaties, naast de generieke voorschriften:
- Hoofdstuk 3 bevat de "Specifieke veiligheidsvoorschriften voor de vermogensreactoren". Dit Hoofdstuk 3 is gebaseerd op de WENRA-RHWG-referentieniveaus van 2006-2008 en werd bijgewerkt door het koninklijk besluit van 19 februari 2020 tot omzetting van de WENRA-RHWG-referentieniveaus van 2014 (feedback van het Fukushima-Daichi-ongeval) en door het koninklijk besluit van 21 december 2023 tot omzetting van de WENRA-RHWG-referentieniveaus van 2020.
- Hoofdstuk 4 bevat de “Specifieke veiligheidsvoorschriften voor de inrichtingen voor eindberging van radioactief afval en colli met radioactief afval". Deze veiligheidsvereisten zijn, net als deze in sectie VI van hoofdstuk I, gebaseerd op de WENRA-WGWD-publicatie van 2008. Dit hoofdstuk werd in het KBVVKI opgenomen door het koninklijk besluit van 19 februari 2020.
- Hoofdstuk 4bis bevat de "Specifieke veiligheidsvoorschriften voor de onderzoeksreactoren". Deze veiligheidseisen zijn gebaseerd op de publicatie WENRA-WG-RR 2020. Dit hoofdstuk werd in het KBVVKI opgenomen door het koninklijk besluit van 21 juli 2023.
3. Technisch reglement FANC
Voor zover een koninklijk besluit hierin voorziet, kan het FANC bindende technische reglementen publiceren (artikel 24bis van de wet van 1994):
"De Koning kan de gevallen bepalen waarin het Agentschap reglementen met een technische en niet-beleidsmatige draagwijdte moet opstellen voor de uitvoering van de besluiten genomen in uitvoering van deze wet. Deze reglementen worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.”
Bepaalde technische reglementen gaan gepaard met een verklarende nota. De relevante technische voorschriften voor inrichtingen van klasse I zijn :
a) Gebaseerd op het ARBIS
| Datum | Titel | Opmerking |
|---|---|---|
| 05/07/19 | Bepaling van de modaliteiten en criteria voor de aangifte van significante gebeurtenissen in klasse I-inrichtingen | Basis ARBIS: Artikelen 20.1.7, 20.2.3, 66.2, 66 ter, 67.2 en 67.4 Verklarende nota INES-schaal |
| 17/11/20 | Bepaling van de modaliteiten voor de opstelling van het dosisrapport en het verkrijgen van een paspoort | Basis ARBIS: Artikel 30.6.4, artikel 30.8 en artikel 37 quater |
| 02/06/22 | Bepaling van de modaliteiten betreffende de overdracht van bepaalde gegevens uit de inventaris van ingedeelde inrichtingen van klasse I, II en III aan het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle | Basis ARBIS: Artikel 23.1.6 en artikel 74.5 |
| 06/12/21 | Beoordeling van het rechtstreeks verband tussen installaties in het kader van artikel 11 van het algemeen reglement | Een gemengde inrichting is een inrichting waar installaties van verschillende klassen aanwezig zijn. Installaties van verschillende klassen op eenzelfde site kunnen deel uitmaken van afzonderlijke inrichtingen, wat voor elke inrichting het voordeel heeft dat het de overeengekomen vergunningsprocedure kan volgen in plaats van de vergunningsprocedure van de hoogste klasse die op de site aanwezig is. Dit technisch reglement bevat criteria om te beoordelen of er sprake is van een directe link tussen verschillende installaties. |
| 06/12/21 | Vaststelling van de criteria en modaliteiten van de aangifte van wijzigingen in het kader van artikel 12 van het algemeen reglement | Met dit technisch reglement wil het FANC de criteria en de modaliteiten voor de aangifte van wijzigingen aan inrichtingen verduidelijken. Deze aangiftecriteria en -modaliteiten variëren naargelang de klasse van de inrichting, de mogelijke impact van de wijziging op de stralingsbescherming en/of nucleaire veiligheid en het type installaties of handelingen. |
b) Gebaseerd op KBVVKI
| 27/05/21 | Bepaling van de praktische invulling van de nucleaire veiligheidsdoelstelling conform artikel 3/1 van het KBVVKI |
Artikel 3/1 van het KB VVKI vindt zijn oorsprong in Richtlijn 2014/87/Euratom van de Raad van 8 juli 2014 houdende wijziging van Richtlijn 2009/71/Euratom tot vaststelling van een communautair kader voor de nucleaire veiligheid van kerninstallaties. Deze richtlijn verplicht de lidstaten om erop toe te zien dat de kerninstallaties worden ontworpen volgens een aanpak die gebaseerd is op het concept van defence-in-depth en die tot doel heeft vroegtijdige en massale lozingen te voorkomen. Het technisch reglement geeft concreet gestalte aan deze doelstelling. Verklarende nota Richtlijnen voor een nieuwe nucleaire installatie van klasse I (FANC/BelV-richtlijnen) |
| 02/02/21 | Bepaling van de modaliteiten van de periodieke veiligheidsherzieningen van inrichtingen van klasse I, met uitzondering van de vermogensreactoren |
Preciseringen bij de modaliteiten van de periodieke veiligheidsherzieningen van inrichtingen van klasse I, met uitzondering van de vermogensreactoren |
4. FANC-richtlijnen en nota’s
a. NIN-nota
In de NIN-nota worden aan de exploitanten de eisen van de Veiligheidsautoriteit voorgesteld die betrekking hebben op de voorbereiding en uitvoering van de constructie- en inbedrijfstellingsfasen (inclusief de oplevering) van een nieuwe nucleaire installatie in een klasse I-inrichting. Hierin worden de algemene principes en belangrijkste verwachtingen uiteengezet voor de constructie en inbedrijfstelling van nieuwe installaties die binnen het toepassingsgebied van artikel 6 van het ARBIS vallen.
b. Toezicht op lozingen
Exploitanten van nucleaire sites moeten hun lozingen maandelijks aangeven aan het FANC en Bel V.
Daarnaast sturen de exploitanten van nucleaire sites het FANC en Bel V een jaarverslag over de lozingen van het afgelopen jaar. Dit verslag bevat een samenvatting van de uitgestoten activiteit voor elk type lozing, alsook een berekening van de dosisimpact van de uitstoot van de site voor de bevolking. Tegen 1 juli van elk jaar publiceert het FANC een informatiedossier over radioactieve lozingen, waarin deze rapporten worden samengevat. De jaarlijkse en maandelijkse aangiftemodaliteiten worden toegelicht in een nota van het FANC.
c. Stopzetting van de activiteiten en ontmanteling van nucleaire installaties
De exploitatie van elke nucleaire inrichting zal op een bepaald moment worden beëindigd. Ontmantelingsactiviteiten omvatten zowel het beheer en de verwijdering van radioactieve stoffen en afval, als de decontaminatie, de demontage en de verwijdering van de radioactieve componenten en structuren. Het doel is om het stralingsrisico te elimineren en de installatie naar een eindconfiguratie te brengen die het mogelijk maakt om de reglementaire controle die van toepassing is op de inrichting op te heffen of te herclassificeren naar een lagere klasse. Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle heeft een "conceptnota" gepubliceerd waarin de context en de stappen van het proces voor stopzetting van de activiteiten en de ontmanteling van nucleaire inrichtingen worden beschreven.
d. Radioactief afval
Op deze pagina wordt een overzicht gegeven van de relevante regelgeving voor het operationeel beheer van het radioactief afval en de vrijgave ervan.