Augustus 2008 : abnormale uitstoot van radioactief jodium
Het IRE (Instituut voor Radio-elementen) is een nucleaire inrichting. Zijn hoofdactiviteit bestaat uit de productie van isotopen voor de medische wereld. De productieactiviteiten hebben betrekking op de extractie, de zuivering, de conditionering en de verdeling van splijtingsproducten uit uraniumtargets. Deze splijtingsproducten worden evenwel niet op deze site zelf bestraald, gezien er geen reactor aanwezig is.
Oorsprong van het incident
Het incident van augustus 2008 kwam voort uit de foutieve overdracht van vloeibare radioactieve afvalstoffen tussen opslagtanks. De mix van het vloeibare afval veroorzaakte meer dan waarschijnlijk één of meerdere chemische reacties. Kort daarna stootte de schoorsteen op de site radioactief jodium uit. De radioactiviteit die zo in één weekend in de omgeving geloosd werd, kwam overeen met een grootteorde van ongeveer 45 GBq.
Het IRE bracht het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) op 25/08/2008 om 17h15 op de hoogte van een abnormale verhoging van het niveau van radioactief jodium in de door het IRE uitgestoten gasvormige effluenten. Het is inderdaad de exploitant die wettelijk verplicht is om de bevoegde overheid op de hoogte te brengen.
Op 26/08/2008 stuurde het FANC één van zijn deskundigen ter plaatse, samen met twee deskundigen van Bel V en een onafhankelijk ventilatiedeskundige. Op basis van het onderzoek van de deskundigen liet het FANC de productie vervolgens stilleggen uit voorzorg. Het Agentschap verzekerde de opvolging van de handelingen die nodig zijn om de systemen te regelen en voerde de nodige onderzoeken uit op het terrein om de exacte oorzaak van het incident te achterhalen. Wat betreft de toezicht op het grondgebied en de radioactieve lozing, plaatste het FANC op de site vier mobiele meetstations om de radioactiviteit te meten. Het Agentschap verzamelde ook stalen van gras, bodem en water.
Het FANC besloot op donderdag 28/08/2008 uit voorzorg om het nucleair en radiologisch noodplan in werking te stellen. Hierbij werd de bevolking in de omgeving van de nucleaire site van Fleurus (Fleurus, Wanfercée-Baulet, Keumiée) opgeroepen om geen bladgroenten en fruit uit tuinen te eten en geen regenwater te gebruiken. Ook de consumptie van verse zuivelproducten uit de omgeving werd afgeraden.
Dit incident had geen significante gevolgen voor de bevolking, de blootstelling aan radioactiviteit was erg laag. De geschatte dosis waarop de INES-evaluatie is gebaseerd betreft een hypothetische persoon die zich voortdurend aan de rand van de site in de richting van de wind bevond. Men gebruikt regelmatig deze theoretische benadering om de grootteorde van de opgelopen doses door de nabije bevolking te evalueren in het geval van een incident of ongeval. Deze berekening is erg conservatief. Het verkregen resultaat vertegenwoordigt slechts een kleine fractie van de dosis vanaf wanneer beschermingsmaatregelen voor de bevolking van toepassing zijn, zoals het innemen van jodiumtabletten. Dat betekent dat, zelfs voor de mensen die vlakbij de site wonen, het risico zeer beperkt was.
Incident ingedeeld op niveau 3 van de INES-schaal
Het FANC deelde het incident in als een gebeurtenis van niveau 3 op de INES-schaal. Dit betekent dat het evenement wordt geclassificeerd als "ernstig incident". INES-3 betekent dat er radioactieve stoffen zijn vrijgekomen buiten de installatie, maar dat het gaat om lage doses ( "very small release"). Vanaf niveau 4 spreken we over ongevallen.
Heropstart onder voorwaarden
Het FANC legde het IRE een reeks voorwaarden op met het oog op een heropstart van de installaties. Om aan deze voorwaarden te voldoen, definieerde de onderneming acties op korte en lange termijn. De acties op korte termijn moesten de heropstart in alle veiligheid garanderen.
- Een deel van het filtratiesysteem werd versterkt met extra filters. Het IRE installeerde een nieuwe detectiesysteem voor lozingen, als aanvulling op het hoofdsysteem en het hulpsysteem die reeds in werking waren. Er werden verbeteringen aangebracht aan de alarmsystemen, samen met nieuwe meldingsprocedures in het geval van een alarm. Het proces van de overdracht van effluenten naar opslagtanks werd gewijzigd.
Eenmaal het IRE deze acties had uitgevoerd, werden ze geëvalueerd en gevalideerd door het FANC en Bel V. Op 3 november 2008 gaf het FANC groen licht voor de heropstart van de productie van medische isotopen bij het IRE, na meerdere inspecties ter plaats en de evaluatie van de wijzigingen en de uitgevoerde veiligheidsstudies.
- Het IRE moest ook verbeteringsacties op lange termijn uitvoeren. Het engagement van de directie en de raad van bestuur van het bedrijf om de nodige middelen in te zetten om deze acties tot een goed einde te brengen, maakte ook deel uit van het akkoord van het FANC voor de heropstart van de productie. Het ging bijvoorbeeld om de verbetering van bepaalde elementen van installaties en productieprocessen, om de dienst voor fysische controle te optimaliseren, om de permanente vorming van het personeel te verbeteren, om zo het bedrijf een verhoogd niveau van expertise en veiligheidscultuur te garanderen, net als het organiseren van periodieke audits en externe controles.