De controle tijdens de uitbating gebeurt op verscheidene niveaus en door verschillende instanties.
Eerste niveau : de dienst voor fysische controle van de exploitant
De dienst heeft als taak om de beschermingsmaatregelen te evalueren en controleren, die ingesteld zijn om de naleving te garanderen van de regelgeving voor de bescherming van de werknemers, de bevolking en het leefmilieu. Zij onderzoekt en keurt de projecten of de wijzigingen goed die aan de installaties worden uitgevoerd. Ze bestudeert ook de maatregelen die genomen moeten worden na een incident of ongeval.
Tweede niveau : deskundigen van Bel V of de betrokken erkende instelling
Het tweede niveau bestaat uit systematische controles die regelmatig worden uitgevoerd door deskundigen van Bel V of de betrokken erkende instelling (EI in de grafiek hiernaast). Zij gaan onder meer na of de dienst voor fysische controle correct functioneert en of de uitbating van de installatie voldoet aan de vergunningsvoorwaarden. Zij evalueren en keuren bepaalde beslissingen van de dienst voor fysische controle goed. Zij volgen ook de uitvoering van correctieve maatregelen op als gevolg van een incident of accident. Deze controles kunnen quasi dagelijks plaatsvinden, maar ze kunnen ook beperkt zijn tot enkele operaties per trimester in functie van de installatie. Zo is er bijvoorbeeld bijna elke dag een deskundige van Bel V aanwezig op de sites van de kerncentrales van Doel en Tihange.
De experts die werken op deze twee niveaus bij een dienst voor fysische controle of voor rekening van Bel V of bij een erkende instelling moeten in het bezit zijn van een erkenning verleend door het FANC. |
De controles uitgevoerd door Bel V omvatten onder andere de evaluatie van documenten, de controle van installaties en gesprekken met de exploitanten (de dienst voor fysische controle, de verschillende departementen van de uitbater die betrokken zijn bij de veiligheid, de werknemers op het terrein).
Deze routinecontroles zijn bedoeld om na te gaan of de exploitant voldoet aan zijn vergunningsvoorwaarden. Deze controles moeten ook in staat stellen om de uitvoering van correctieve maatregelen op te volgen, gedefinieerd op basis van voorgaande vaststellingen, volgend op de analyse van incidenten,… . Het bezoek aan installaties op het terrein maakt integraal deel uit van deze routinecontroles.
Om ervoor te zorgen dat deze controles echt representatief zijn voor de uitbating van installaties, moet een deel van deze routinecontroles onverwacht uitgevoerd worden (zonder ze vooraf aan te kondigen) en/of buiten de normale werkuren van de exploitant (bv. op het moment van een ploegwissel, tijdens nachtwerk,…).
Over het algemeen worden 10% van de onverwachte controles en minstens 5% van de controles uitgevoerd buiten de normale werkuren van de exploitant.
Bovendien maken de geplande en aangekondigde thematische controles het mogelijk om een diepgaand onderzoek uit te voeren van enkele specifieke domeinen (de voorbereiding op het brandrisico, het intern noodplan, de ventilatiesystemen,…).
Tenslotte worden de specifieke controles georganiseerd in functie van de noden (opvolging van een incident, evaluatie van de toepasbaarheid, feedback,…).
Derde niveau : het FANC
De inspecties van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), dat onder andere verantwoordelijk is voor het toezicht op de goede werking van Bel V en de erkende instellingen, worden uitgevoerd door nucleaire deskundigen, die elke maatregel kunnen nemen die nodig is om de nucleaire veiligheid te waarborgen, en in het bijzonder noodmaatregelen om de werknemers, de bevolking en het leefmilieu te beschermen.
In nauwe samenwerking met Bel V, bepaalt het FANC een geïntegreerde inspectie- en controlestrategie voor een periode van drie jaar.
Op basis van deze geïntegreerde strategie stelt het FANC elk jaar, in overleg met Bel V, een inspectieprogramma en een controleprogramma op.
Deze jaarlijkse programma’s integreren de expertise die werd opgedaan tijdens voorgaande inspecties en controles, de complexiteit en specifieke risico’s van installaties, de wettelijke vereisten met betrekking tot het toezicht op de veiligheid, nationale en internationale feedback en grote projecten die door de exploitanten werden aangekondigd.
Het inspectieprogramma van het FANC bestaat uit twee luiken :
- Enerzijds zijn er de geplande thematische inspecties (thematische voorbeelden: vrijgave van afval, hoogactieve ingekapselde bronnen, gasvormige en vloeibare afvalstoffen,…).
- Anderzijds voert het FANC reactieve inspecties uit in verschillende situaties: als gevolg van een incident of ongeval, na een klacht omtrent de veiligheid bij een exploitant, op vraag van de federale politie of van het parket, of om Bel V of de betrokken erkende instelling bij te staan bij hun controles (bijvoorbeeld als de exploitant bepaalde acties niet uitvoert binnen de afgesproken termijn).