Vervoer van radioactieve stoffen: rol van het FANC

Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) bevordert een doeltreffende bescherming van de bevolking, werknemers en het leefmilieu tegen de gevaren van ioniserende straling. Het Agentschap waakt ook over de veiligheid en de beveiliging van het vervoer van radioactieve stoffen.

In die hoedanigheid, omvat de rol van het FANC op vlak van vervoer :

Vervoersvergunningen

Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle is de enige federale overheid bevoegd voor de afgifte van vergunningen voor het vervoer van radioactieve stoffen.

Het Agentschap levert hiervoor drie soorten vervoersvergunningen af :

  • een algemene vervoersvergunning voor het frequente en langdurige vervoer van radioactieve stoffen. Deze vergunning is geldig voor enkele maanden tot maximaal 5 jaar en is niet van toepassing voor die stoffen waarvoor een speciale vergunning vereist is ;
  • een bijzondere vergunning voor hetzelfde type vervoer als een algemene vervoersvergunning, maar waarvan de geldigheid beperkt is tot enkele maanden ;
  • een speciale vergunning voor het vervoer van kernmateriaal, radioactief afval en radioactieve stoffen waarvan de activiteit een bepaald niveau overschrijdt. Deze vergunning heeft een geldigheidsduur van enkele maanden tot maximaal 5 jaar.

In het kader van de algemene vervoersvergunningen moet de erkende vervoerder maandelijks aan het FANC een verslag overmaken van de radioactieve stoffen die hij vervoerde. Voor de bijzondere en de speciale vergunningen moet de erkende vervoerder aan het FANC 48 uur op voorhand melden welk vervoer hij gaat uitvoeren.

Goedkeuring van modellen van colli 

Na onderzoek en bestudering van het veiligheidsdossier van het collo-model, verstrekt het FANC de certificaten voor de validering of de goedkeuring van de modellen van colli.

Deze modellen moeten voldoen aan de eisen van de internationale verdragen en regelgeving.

Opleidingen

Het FANC leidt bestuurders op voor het wegvervoer van radioactieve stoffen. De bestuurders moeten immers in het bezit zijn van het ADR-opleidingsgetuigschrift voor klasse 7.

Daarnaast erkende het FANC twee instellingen die de opleiding voor ‘veiligheidsadviseur klasse 7’ kunnen geven. Het Agentschap organiseert het examen en levert de opleidingscertificaten voor de ‘veiligheidsadviseur klasse 7’ af.

Inspecties

Om een hoog veiligheidsniveau bij het vervoer van radioactieve stoffen in België te handhaven en om preventief op te treden, voert het FANC regelmatig punctuele inspecties uit, evenals systeeminspecties.

Dankzij de punctuele inspecties kan er in de praktijk en op het terrein worden nagegaan of de vereisten van de modale regelgeving worden nageleefd: conformiteit van het vervoersmiddel, conformiteit van het collo, naleving van de op de ontvanger toepasbare voorschriften.

Met de systeeminspecties wil het FANC zich ervan vergewissen dat de actoren in het vervoer van radioactieve stoffen (verzender, vervoerder, gebruiker van de verpakking) over de nodige kennis en procedures beschikken om de hen toevertrouwde taken tot een goed einde te brengen en dit volgens de wet die van toepassing is. Bij deze systeeminspecties worden er verschillende aspecten behandeld, bijvoorbeeld: stralingsbeschermingsprogramma, beheerssysteem (management system), behandeling van non-conformiteiten, beheer van incidenten en ongevallen, kwalificatiedossier van het model van collo en onderhoudsprogramma enz.

Opvolging van belangrijke gebeurtenissen

Belangrijke gebeurtenissen (anomalieën, non-conformiteiten, incidenten en ongevallen) worden systematisch opgevolgd en maken het voorwerp uit van een analyse en een evaluatie van de gevolgen voor het publiek, de werknemers en het leefmilieu. Het FANC volgt van nabij de corrigerende acties en de preventieve maatregelen op die de betrokkenen nemen als reactie op incidenten en ongevallen.

Contactvergaderingen

Het FANC organiseert regelmatig contactvergaderingen met de vervoerders, de betrokken stakeholders en de ontwerpers van modellen van colli. Deze vergaderingen hebben tot doel om te komen tot een uitwisseling over de vordering van de lopende dossiers en de toekomstige aanvragen, en om de stakeholders te informeren over de wijzigingen in de huidige en toekomstige wetgeving.

Coördinerende en voorbereidende vervoersvergaderingen

Elk transport van radioactief afval of van gebruikte splijtstof maakt het voorwerp uit van een voorbereiding en een coördinatie tussen de bevoegde autoriteiten (Crisiscentrum, politie, NIRAS, FANC, eventueel buitenlandse autoriteiten) en de betrokken organisaties (verzender, vervoerders, ontvanger). 

In het streven naar continue verbetering volgt op elk vervoer een evaluatie (EFB = ervaringsfeedback), om corrigerende acties en mogelijke verbeteringen te kunnen doorvoeren bij de volgende gelijkaardige transporten.

Internationale relaties

Het FANC neemt geregeld deel aan de werkgroepen van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en is eveneens actief in de European Association of Competent Authorities for the Safe Transport of Radioactive Material.

Daarenboven worden er bilaterale vergaderingen en gezamenlijke inspecties georganiseerd met de bevoegde overheden van onze buurlanden.

 

 

Laatst aangepast op: 19/12/2023