In de nacht van 23 op 24 september 2022 beleefde ons land een symbolisch moment: Doel 3 werd de eerste van de zeven Belgische kernreactoren die uit bedrijf werd genomen en ging de fase van “definitieve stopzetting” in. De stopzetting gebeurde stond onder toezicht van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) en is veilig verlopen. De exploitant en het FANC werken nu aan een groot project.
Op de site van Doel staan 4 reactoren (num 1 tot 4). ©FANC
Op deze pagina vindt u uitleg over de verschillende fasen van dit omvangrijke project om de kernreactor Doel 3 te ontmantelen.
©FANC
Fase 1: vóór de stopzetting
Op 1 april 2022, na maandenlange besprekingen en voorafgaande uitwisselingen met het FANC en Bel V, diende Electrabel voor de eerste van zijn reactoren, Doel 3, op 1 april 2022 een melding van stopzetting in bij het FANC .
Op 15 september 2022 heeft het FANC via de goedkeuring van de melding van stopzetting bevestigd dat de voorgestelde activiteiten en wijzigingen beschreven in deze melding van stopzetting uitgevoerd kunnen worden onder de bestaande exploitatievergunning.
Fase 2: postoperationele fase (na stopzetting van de activiteiten)
Deze fase begon bij de stopzetting elektriciteitsproductie. Deze fase wordt uitgevoerd onder de exploitatievergunning. Dat betekent dat enkel “niet belangrijke wijzigingen” kunnen gebeuren. Dat omvat onder meer: de ontlading van de kern, het reinigen van de systemen die niet meer nodig zijn, het afvoeren van gevaarlijke producten, de inrichting van de machinekamer, enz…
De belangrijkere werkzaamheden kunnen pas van start gaan na het bekomen van een ontmantelingsvergunning door de exploitant. De ontmantelingsvergunning moet ten laatste twee jaar na de stopzetting van de elektriciteitsproductie worden aangevraagd bij het FANC. Als dat niet gebeurt, is de exploitant verplicht een justificatie over te maken aan het FANC waarin hij uitlegt waarom dat nog niet is gebeurd, aangevuld met een onderbouwd voorstel van planning voor het indienen van de aanvraag.
Activiteiten ter voorbereiding van de ontmanteling
Er zijn een aantal voorbereidende activiteiten nodig vooraleer de eigenlijke ontmanteling van Doel 3 kan beginnen:
- De in de installatie aanwezige risico's en ongemakken beperken: afvoer van gebruikte en nieuwe brandstoffen, afval en afvalwater, ledigen van de circuits, ontsmetting van bepaalde circuits.
- Klaarmaken van de installatie op de ontmanteling: organisatie van de toegang en de verkeerszones, aanpassing van de ondersteunende functies, met name de ventilatie, de elektrische distributie en de behandeling, en verwijdering van bepaalde apparatuur om ruimte vrij te maken.
- Verfijning van de kennis van de staat van de installatie: inventarisatie van gevaarlijke materialen, asbestdetectie, monsterneming voor radiologische analyse.
Op het einde van deze fase is de installatie klaar voor ontmanteling.
Safety Considerations in the Transition from Operation to Decommissioning of Nuclear Facilities - Safety Reports Series No. 36
Gezien de complexiteit en omvang van de werkzaamheden wordt deze fase opgedeeld in verschillende stappen:
STAP 1: ontkoppeling van de alternator van het elektriciteitsnet en stop van de reactor
De eerste stap was de ontkoppeling van de alternator van het elektriciteitsnet en de stop van de reactor. In de daaropvolgende weken werden alle 157 splijtstofelementen – na een zeer korte wachtperiode (ongeveer een week) voor afvoer van de grootste nakomende warmte – naar de splijtstofdokken afgevoerd. Dit verloopt zeer analoog aan een revisie die tijdens normale uitbating zou worden uitgevoerd, met het verschil dat er deze keer geen nieuwe splijtstofelementen meer worden toegevoegd.
Deze eerste stap is nu voltooid: de reactor volledig is ontladen en de controlestaven en stoppenbundels zijn verwijderd. Na het ontladen van de reactor werden ook de instrumentatie geleidingsbuizen uit de reactor worden verwijderd. Alles bij elkaar namen deze operaties ongeveer een maand in beslag.
Het primaire circuit is nu gevuld met water en het reactordok is leeg en gedecontamineerd. De interne delen blijven in de reactor zitten en het deksel van de reactor wordt gesloten en met bouten aangespannen als voorbereiding op de volgende stap. Aangezien de reactor vanaf deze fase volledig ontladen is, is het risico op incidenten binnenin de reactor aanzienlijk verminderd.
STAP 2: chemische reiniging van de primaire kring
De voornaamste activiteit binnen deze stap is de chemische reiniging van de primaire kring. De meeste primaire systemen zijn inderdaad besmet. Deze besmetting is gefixeerd in de oxide laag en kan niet worden verwijderd door spoelen. Bij een chemische decontaminatie wordt de activiteit zonder manuele tussenkomst overgebracht naar filters en harsen.
De primaire doelstelling van de chemische reiniging is om zoveel mogelijk activiteit te verwijderen en zo de dosis, die tijdens de definitieve stopzetting en de daaropvolgende ontmanteling zal worden opgelopen, maximaal te beperken. De secundaire doelstelling is om indien zou blijken dat het lonend is, nog iets verder te gaan en door het bereiken voor bijkomende deelsystemen extra nucleair afval (Cat A afval) te reduceren.
Concreet zal de binnenkant van de voornaamste componenten van de primaire kring gereinigd werden met chemische producten die de radioactieve laag (deels) oplossen. Dit gebeurde laag per laag. De opgeloste deeltjes werden opgevangen en naar een bufferopslagtank gebracht.
Wat betreft de Chemical System Decontamination van de primaire kring was de veiligheidsautoriteit overtuigd van de toevoegde waarde van deze activiteit (dosisreductie en beperking van afval of de activiteit ervan bij de latere ontmanteling). De start van deze operatie vereiste nog een specifieke goedkeuring van het FANC & Bel V.
Parallel met deze werken, koelen de splijtstofelementen uit de reactor in het splijtstoffengebouwdok verder af.
Voorlopige planning
Het FANC merkt op dat de verwijdering van de verbruikte splijtstof uit de koelbekkens van Doel 3 minstens tot midden 2027 zal duren. Het FANC merkt ook op dat er nog een groot aantal stappen moet worden gezet om te komen tot het begin van de ontmanteling en beschouwt die datum dus als de best mogelijke inschatting op dit moment. Het respecteren van de planning speelt voor het FANC een ondergeschikte rol vergeleken met een goede voorbereiding en uitvoering in de beste omstandigheden. De start van de ontmanteling mag niet langer wachten dan nodig.